Arapska / muslimanska naučna baština

[Iskra]

Već duže vrijeme se nadam da će mi doći u ruke knjiga koju imam kod kuće, aali ne i ovdje nažalost a koja se zove 1001 Inventions: Muslim Heritage in Our World. Prvo iz razloga što ne želim ovu temu površno raditi a drugo jer je priznajem nisam.procitala, tek ovlas prelistala.
Arapi su poznati kao veliki ljubitelji nauke i mnoga svjetska dostignuća su njihova porijekla ili se temelje na njihovim pronalascima. Mislim da zaslužujemo imati temu o tome, makar podatke crpili i s neta a ne s "zivog" papira.

1. MATEMATIKA

Al-Hvarizmi i algebra

Najcuveniji arapski matematicar bio je Muhamed ibn Musa al-Hvarizmi (oko 780. -850.).Njegov pokrovitelj i prijatelj bio je kalif al-Mamun. Kao sudski astronom, on je bez sumnje bio jedan od prvih znanstvenika povezanih s Kucom mudrosti. Njegov rad se sastoji od dvije knjige, od kojih se jedna bavi aritmetikom, a druga algebrom.
Upravo se kroz njegov rad, Europa upoznala s Indijskim brojevima i algebarskim pristupom matematici.
Al-Hvarizmi je sastavio malu raspravu o aritmetici ciji bi naslov mogli prevesti kao”Knjiga zbrajanja i oduzimanja prema indijskom racunanju”. To je najraniji rad na arapskom koji objasnjava uporabu indijskog decimalnog sustava. Iako al-Hvarizmi spominje samo ”devet slova” (odnosno, simbole za znamenke od 1 do 9) za zapis brojeva, takoder spominje i nulu:
”Ako kod oduzimanja nista ne ostane, stavite mali kruzic kako to mjesto ne bi bilo prazno nego da ga kruzic zauzme.”
No, ne postoji kopija originalne arapske verzije ove knjige. Do nas je dosla u latinskom prijevodu Johna od Seville ”Algoritmi de numero Indorum” na pocetku dvanaestog stoljeca. Utjecaj ovog djela na europsko matematicko misljenje je bilo toliko veliko da
su se zbog novog zapisa znamenki, brojevi ”zvali” arapskim brojevima, iako potjecu iz Indije. 1857. godine kopija latinskog prijevoda nadjena je u knjizniici fakulteta Cambridge, a pocinje rijecima ”Dixit Algoritmi” ili ”Tako je govorio al-Hvarizmi”.
Zapadna Europa prvi put je saznala o algebri iz al-Hvarizmijevih djela.
Samo ime ”algebra” potjeˇce od imena al-Hvarizmijeva djela ”Hisab al − jabr muqabalah ˆ ”. Naslov znaci znanost ponovnog spajanja i redukcije. Ove rijeci se odnose na dvije osnovne racunske operacje koje su Arapi koristili u rjesavanju jednadzbi. ”Ponovno spajanje” se odnosi na premjestanje negativnih izraza s jedne strane jednadzbe na drugu, a ”redukcija” - istih izraza s iste strane u jedan izraz.

[East_side]

Ja postajem dosadan, ovo je već treći put da postavljam ovaj video ali se u njemu nabrajaju mnoga značajna imena na ovu temu.

Dakle, konačno on-topic!

[Fatih]

Ibn al-Haytam (Alhacen), Ibn Rushd (Avveroes), Al-Khazini ...naravno, tesko je nabrojati sve njih.

Kako god, poruka video je tacna. Dokaz za to je da je u srednjem vijeku, Bagdad bio glavni centar znanja i nauke. Kako su se muslimani vise dijelili, zanemiravala se nauka u korist sticanja vlasti.

Koje je na kraju rezultiralo i gubljenjem Andaluzije i drugih mjesta. "Rekonquista" nikada ne bi uspjela da je pokrenuta u istom ambijentu, da su muslimani kao drustvena, religijska i drzavana zajednica bili na istom nivou, kao i u vrijeme njihovog dolaska na Iberijsko polustrvo.

Zakljucak, kao i iz videa" krivi smo ti i ja".

[Iskra]

Ja postajem dosadan, ovo je već treći put da postavljam ovaj video ali se u njemu nabrajaju mnoga značajna imena na ovu temu.

Dakle, konačno on-topic!

Pa ok. Ali bilo ji dobro da si odabrao neko od spomenutih i.ena i napisao nešto o sferi djelovanja i dostignuću

[Iskra]

Ibn al-Haytam (Alhacen), Ibn Rushd (Avveroes), Al-Khazini ...naravno, tesko je nabrojati sve njih.

Kako god, poruka video je tacna. Dokaz za to je da je u srednjem vijeku, Bagdad bio glavni centar znanja i nauke. Kako su se muslimani vise dijelili, zanemiravala se nauka u korist sticanja vlasti.

Koje je na kraju rezultiralo i gubljenjem Andaluzije i drugih mjesta. "Rekonquista" nikada ne bi uspjela da je pokrenuta u istom ambijentu, da su muslimani kao drustvena, religijska i drzavana zajednica bili na istom nivou, kao i u vrijeme njihovog dolaska na Iberijsko polustrvo.

Zakljucak, kao i iz videa" krivi smo ti i ja".

Fatih, možeš li popraviti naslov teme, fali mi zagrada. Hvala.

[Fatih]

Ja postajem dosadan, ovo je već treći put da postavljam ovaj video ali se u njemu nabrajaju mnoga značajna imena na ovu temu.

Dakle, konačno on-topic!

Pa ok. Ali bilo ji dobro da si odabrao neko od spomenutih i.ena i napisao nešto o sferi djelovanja i dostignuću

To je bas za jednu manju knjigu.

[Iskra]

Pa ok. Ali bilo ji dobro da si odabrao neko od spomenutih i.ena i napisao nešto o sferi djelovanja i dostignuću

To je bas za jednu manju knjigu.

Pa jedno.po jedno u kratkim crtama ali dovoljno da neko ko svrati na temu ima šta novo da pročita i eventualno nauči.


I molim da ne zacatavamo temu gospodine moderatore. Globalni

[Fatih]

To je bas za jednu manju knjigu.

Pa jedno.po jedno u kratkim crtama ali dovoljno da neko ko svrati na temu ima šta novo da pročita i eventualno nauči.


I molim da ne zacatavamo temu gospodine moderatore. Globalni

Globalni ovdje: Kad budem imao vremena. "Globalni..."...storm,skidaj mi ovo sa ramena. Da i ja skinem rukavice.

[Iskra]

Pa jedno.po jedno u kratkim crtama ali dovoljno da neko ko svrati na temu ima šta novo da pročita i eventualno nauči.


I molim da ne zacatavamo temu gospodine moderatore. Globalni

Globalni ovdje: Kad budem imao vremena. "Globalni..."...storm,skidaj mi ovo sa ramena. Da i ja skinem rukavice.

#amanillahiyarabbi popravi naslov. Možeš to. Imaš moderatorske ovlasti. Zato kažem....ccc

[East_side]

@Iskra namjerno sam ponovo postavio ovaj video jer čovjek u 7 minuta nabroji sva značajnija imena i ukratko kaže ponešto o svakom od njih.

Posebno je zanimljiv ovaj dio gdje kaže da je u to doba, za nauku, poznavanje Arapskog jezika bilo nužno kao poznavanje Engleskog danas. Brojevi koje i danas koriste svi na svijetu se zovu arapski brojevi i td.

A razlozi današnje istočnjačke stagnacije na tim poljima ima mnogo. Dr. Naik je naveo samo jedan od njih koji je vjerojatno ključni. A navođenje ostalih razloga bi nas odvelo duboko u geopolitiku i samim tim u offtopic.

Lijepa tema

[Heidi]

O doprinosu astronomiji mogu napisati sto znam kad dodjem kuci.

Velika Imena u ovoj oblasti su Albatanius, Ibn Junuz, Azophi, Al-Chazini, Rasis I jos neki.

Imena zvijezda poput Aldebarana, Algola, Altaira, Rigela i drugih, kao I oznaka Zenit I Nadir poticu iz arapskog jezika.

[R4IN]

Već duže vrijeme se nadam da će mi doći u ruke knjiga koju imam kod kuće, aali ne i ovdje nažalost a koja se zove 1001 Inventions: Muslim Heritage in Our World. Prvo iz razloga što ne želim ovu temu površno raditi a drugo jer je priznajem nisam.procitala, tek ovlas prelistala.
Arapi su poznati kao veliki ljubitelji nauke i mnoga svjetska dostignuća su njihova porijekla ili se temelje na njihovim pronalascima. Mislim da zaslužujemo imati temu o tome, makar podatke crpili i s neta a ne s "zivog" papira.

1. MATEMATIKA

Al-Hvarizmi i algebra

Najcuveniji arapski matematicar bio je Muhamed ibn Musa al-Hvarizmi (oko 780. -850.).Njegov pokrovitelj i prijatelj bio je kalif al-Mamun. Kao sudski astronom, on je bez sumnje bio jedan od prvih znanstvenika povezanih s Kucom mudrosti. Njegov rad se sastoji od dvije knjige, od kojih se jedna bavi aritmetikom, a druga algebrom.
Upravo se kroz njegov rad, Europa upoznala s Indijskim brojevima i algebarskim pristupom matematici.
Al-Hvarizmi je sastavio malu raspravu o aritmetici ciji bi naslov mogli prevesti kao”Knjiga zbrajanja i oduzimanja prema indijskom racunanju”. To je najraniji rad na arapskom koji objasnjava uporabu indijskog decimalnog sustava. Iako al-Hvarizmi spominje samo ”devet slova” (odnosno, simbole za znamenke od 1 do 9) za zapis brojeva, takoder spominje i nulu:
”Ako kod oduzimanja nista ne ostane, stavite mali kruzic kako to mjesto ne bi bilo prazno nego da ga kruzic zauzme.”
No, ne postoji kopija originalne arapske verzije ove knjige. Do nas je dosla u latinskom prijevodu Johna od Seville ”Algoritmi de numero Indorum” na pocetku dvanaestog stoljeca. Utjecaj ovog djela na europsko matematicko misljenje je bilo toliko veliko da
su se zbog novog zapisa znamenki, brojevi ”zvali” arapskim brojevima, iako potjecu iz Indije. 1857. godine kopija latinskog prijevoda nadjena je u knjizniici fakulteta Cambridge, a pocinje rijecima ”Dixit Algoritmi” ili ”Tako je govorio al-Hvarizmi”.
Zapadna Europa prvi put je saznala o algebri iz al-Hvarizmijevih djela.
Samo ime ”algebra” potjeˇce od imena al-Hvarizmijeva djela ”Hisab al − jabr muqabalah ˆ ”. Naslov znaci znanost ponovnog spajanja i redukcije. Ove rijeci se odnose na dvije osnovne racunske operacje koje su Arapi koristili u rjesavanju jednadzbi. ”Ponovno spajanje” se odnosi na premjestanje negativnih izraza s jedne strane jednadzbe na drugu, a ”redukcija” - istih izraza s iste strane u jedan izraz.

Arapi su imali nulu zato su i uzeli od njih brojeve a drugi nisu zato im se nije slagalo.

[Fatih]

Globalni ovdje: Kad budem imao vremena. "Globalni..."...storm,skidaj mi ovo sa ramena. Da i ja skinem rukavice.

#amanillahiyarabbi popravi naslov. Možeš to. Imaš moderatorske ovlasti. Zato kažem....ccc

Kada je "ispravljaj", tada sam moderator. A kada se nema ko drugi kinjiti, "moderatore. Globalni".

[Iskra]

O doprinosu astronomiji mogu napisati sto znam kad dodjem kuci.

Velika Imena u ovoj oblasti su Albatanius, Ibn Junuz, Azophi, Al-Chazini, Rasis I jos neki.

Imena zvijezda poput Aldebarana, Algola, Altaira, Rigela i drugih, kao I oznaka Zenit I Nadir poticu iz arapskog jezika.

Super, taj dio ostavljamo tebi onda.

[Iskra]

ABU MUSA DZIBR ibn Hajan al-Báriqi al-Azdi al-Kufi al-Sufi ili latinizirano Geber - OTAC HEMIJE

(arapski: جابر بن حيان; rođen 721. - umro 815.), bio je poznati arapski naučnik: hemičar, alhemičar, astronom, astrolog, inžinjer, filozof, farmaceut i fizičar. Općenito je prihvaćen kao otac hemije zbog svog velikog doprinosa ovoj nauci. Prema nekim izvorima bio je Arap, dok ga neki opisuju kao Perzijanca.

On je tijekom 8. stoljeća došao do mnogih važnih otkrića. Uveo je u alkemiju eksperimentalnu metodu i pronašao mnoge kemijske procese, od kojih su najvažniji sinteza dušične kiseline i klorovodične kiseline. U to je doba razvijen postupak destilacije, a među proizvodima destilacije bili su alkohol i petrolej. Al-Biruni je načinio prve laboratorijske tikvice. Islamski su učenjaci proučavali, klasificirali i proizvodili mnoge tvari koje su korištene kao lijekovi.

O njemu nalazimo zapisano u zapadnoj literaturi:

Džabir ibn Hajjan je bio sin Hajana šiitskog apotekara iz plemena Azd. Geber je rođen u Tusu 721. godine. Nekoliko godina kasnije njegov otac je stradao zbog političke aktivnosti, a Gebera su podigli rođaci. Podučavao ga je Harbi al Himjari i pošto je stekao veliko znanje iz oblasti umetnosti i nauke postao je zvanični alhemičar na dvoru Haruna al Rašida. Sprijateljio se i sa Džafarom al Sadikom velikim šiitskim imamom.

Sam halifa je bio toliko impresioniran da je obilato finansirao Geberove eksperimente i masovni uvoz iz Vizantije starih grčkih alhemičarskih i naučnih dokumenata. To je rezultiralo mnogim Geberovim knjigama iz oblasti astronomije, astrologije, geometrije, medicine, hemije, filozofije i alhemije. A razmena roba i filozofije sa Kinom donela je i istočnjački alhemičarski uticaj, zbog čega je sam Geber usvojio simbolizam Ming Tanga (Hrama prosvetljenja). Centralni objekat ovog sistema je „magični“ kvadrat sa brojem 5 u sredini, koji je proizašao iz brojeva 1, 3, 5, 8, 17 i 28 i to posle „odvajanja gnomona“.
Geber je primenio ove brojeve prema sopstvenom shvatanju alhemijskih elemenata i uspešno manipulisao njima. Kasnije je baš zbog njega učenje o „magičnom kvadratu“ i ritmovima cirkulišućih energija bilo usvojeno od strane sufista.
Što se tiče hermetizma, Geber je podrobno analizirao svaki aristotelovski element preko osnovnih kvaliteta: toplo, hladno, vlažno, suvo. Prema Geberu svaki metal ima u unutrašnjosti i spoljašnjosti po dva od ovih kvaliteta. Zato je, naprimer, zlato toplo i vlažno, a olovo je hladno i suvo.
Po njegovim teorijama ako bi reorganizovali osobine jednog metala mogli bi da dobijemo neki drugi. Ovaj način razmišljanja je kasnije postao osnova za spravljenje Kamena filozofa ili univerzalonog eliksira. Pored svega toga, Geber je uveo i numerološku korespodenciju u svako slovo naziva ispitivanog metala koja može da pomogne prilikom odgonetanja fizičkih karakteristika i transformacija date supstance.
Ispitivao je i elementalno ustrojstvo dodajući postojećim elementima poznatim od davnina (vatra, voda, zemlja, vazduh i etar) sumpor, koji u sebi nosi kvalitete zapaljivosti, živu koja je simbol za pokretljivost i so koja je simbol za stabilnost. Kasnije će i evropski alhemičari usvojiti ovo učenje bazirajući sva svoja istraživanja upravo na ove tri poslednje supstance.
Uz sva ova dostignuća, Geber je takođe izumeo i kotao za destilaciju, kao i retortu, osnovnu aparaturu za alhemičarske i hemičarske eksperimente.

Eksperimentisanje

Iako su mnogi islamski naučnici bili protiv same alhemije, Geber se takođe smatra i ocem hemije. Pored eksperimentalnog metoda, otkrića retorte i ostalih važnih aparatura, on je utvrdio procese kao što su purifikacija, oksidizacija, filtracija, kristalizacija i evaporacija. Uveo je „čistu“ destilaciju, koja je do tada bila poznata Grcima, Egipćanima i Vaviloncima, ali ne toliko unapređena. A sam Geber je vrlo žustro proklamovao dobrobiti eksperimentalnog metoda, jer kako je sam tvrdio „onaj koji se ne bavi praktičnim radom i ne vodi računa prilikom ispitivanja nikada ne može da postane majstor nauke“.
Geber je dao i teoriju geoloških formacija ležišta metala, pri čemu je tvrdio da se šest osnovnih metala razlikuju i drugačije deponuju u stenama zbog različitog odnosa sumpora i žive u njima.

I kasniji veliki umovi su se složili da je Geberov uticaj na nauku jednak onom koji su dali Anton Lavoazije ili Robert Bojl. Njegovi jasni opisi procesa i aparatura, kao i metodičan opis supstanci bili su daleko progresivniji od grčkog ezoterizma. I tačno se i jasno vidi ravnoteža između ’ilm i ’amal, teorijskog i praktičnog obučavanja.

Naravno, ovakav veliki um je takođe imao i velikog učitelja. Bio je to, kao što je već rečeno, imam Džafar ibn Sadik, koji je odbacio Aristotelovu teoriju o četiri elementa, uočavajući da je metal koji se nalazi u zemlji, kao jednom od „osnovnih“ elemenata, takođe element. Al Sadik je uveo i svoju čestičnu teoriju o postanju svemira. Po ovoj teoriji svemir je rođen kao vrlo mala čestica koja je u sebi imala 2 različita pola. Ova čestica je proizvela atom. I na taj način nastala je materija. Zatim se ona umnožila i stekla različite osobine, a ta raznovrsnost je dalje uzrokovala gustinu ili razređenost atoma.
Al Sadik je napisao i studiju o neprozirnosti materjala, pri čemu je materjale koji su čvrsti i sa sposobnošću apsorbovanja nazvao neprozirnim, a one koji su čvrsti i odbijajući nazvao je prozirnim. Takođe je utvrdio da „neprozirni“ materjali apsorbuju toplotu.

Al Razi kao još jedan od najuticijanijih islamskih naučnika, u svom delu „Sumnje u pogledu Galena“ dokazao je prvi da su Aristotelova teorija klasičnih elemenata i Galenova teorija humorizma pogrešne, i to koristeći eksperimentalni metod. U suštini, on je proveravao kako telo reaguje različitim temperaturama na ispitivanu tečnost. Pri čemu je zaključio da tečnost ili supstanca ne prenose sopstvenu toplotu (ili osobine) na telo, već izazivaju reakciju tela u zavisnosti od unete supstance. Reakcija naravno može biti daleko burnija od samih osobina supstance.
(Humorizam ili humoralna Galenova teorija odnosi se na četiri „humora“ u ljudskom telu, crne žuči, žute žuči, krvi i flegme. Disbalans ova četiri kvaliteta u telu proizvodi nelagodnost i bolest.)

Al Razijevi eksperimenti su uveli i nove termine kao što su uljanost supstance, sulfuroznost, zapaljivost i salinitet. On je bio i prvi naučnik koji je destilovao petrolej, izumeo kerozin i kerozinske lampe, moderne recepte za sapun, kao i brojne hemijske procese od kojih je jedan i sublimacija.

Treba istaći da su Abu Rajan al Biruni (između ostalog i astrolog koji je uveo proračunske tačke), Al Kindi, Avicena (čuveni lekar) i ibn Haldun bili žestoki oponenti alhemije, pri čemu je Al Kindi bio prvi koji je negirao čitav koncept transmutacije metala u zlato i srebro.
Od 12. veka islamski uticaj se proširio i na Evropu kada su Geberovi, Al Razijevi i Avicenini spisi prevedeni na latinski u doba takozvanog arapsko-latinskog prevodilačkog pokreta i nešto kasnije u 14. veku u spisima „pseudo-Gebera“, alhemičara koji se tako potpisivao i nekoliko sopstvenih dela podmetnuo kao Geberove originale.

U 13. veku Nasir al Din al Tusi je proklamovao ranu verziju zakona o održanju masa, tako što je tvrdio da suština materije ostaje nepromenljiva i da je moguće da promeni svoj oblik, ali ne i da nestane.

Srednji vek je zapravo bio period uzleta nauke na teritoriji Bliskog istoka.

 

 

[Iskra]

images (5).jpeg

Abū al-'Iz Ibn Ismā'īl ibn al-Razāz al-Jazarī (1136.-1206.) (arapski: أَبُو اَلْعِزِ بْنُ إسْماعِيلِ بْنُ الرِّزاز الجزري) je bio čuveni arapsk i muslimanski naučnik širokog obrazovanja: izumitelj, mašinski inžinjer, majstor mehaničar, islamski umjetnik, matematičar i astronom iz mjesta Al-Jazira u Mezopotamiji, koji je živio tokom islamskog "Zlatnog doba" (Srednji vijek). Najviše je poznat po pisanju djela Kitáb fí ma'rifat al-hiyal al-handasiyya (Knjiga znanja o domišljatim mehaničkim uređajima) iz 1206., gdje je opisao oko pedeset mehaničkih uređaja, zajedno sa instrukcijama kako da se naprave. Historičari nauke ga navode kao "oca robotike"

[Heidi]